Tư vấn hướng nghiệp cho học sinh THPT: Chọn ngành nghề đúng

Tư vấn hướng nghiệp cho học sinh THPT là hoạt động giúp người học chọn được ngành nghề vừa sức và có lợi thế cạnh tranh trên thị trường lao động. Trong bài viết sau, Cao đẳng Y khoa Phạm Ngọc Thạch sẽ hướng dẫn các em cách định hướng nghề nghiệp đúng đắn trong quá trình tư vấn hướng nghiệp.

Tư vấn hướng nghiệp là gì?

Tư vấn hướng nghiệp là hoạt động hỗ trợ, tư vấn, giúp đỡ một cá nhân có thể xác định, lựa chọn được ngành nghề phù hợp trong tương lai. Tư vấn hướng nghiệp thường phải trả lời được các câu hỏi sau:

• Ngành nghề đó có phù hợp với xu hướng xã hội không?
• Ngành nghề có phù hợp năng lực học tập, điều kiện thu nhập của người học không?
• Ngành nghề có đáp ứng mục tiêu thu nhập, triển vọng thăng tiến trong tương lai?

Công tác tư vấn định hướng nghề nghiệp thường có sự tham gia của các trường Cao đẳng, Đại học, chuyên viên – chuyên gia tư vấn, phụ huynh, giáo viên và các bạn học sinh THCS, THPT.

Tư vấn định hướng nghề nghiệp có các trường Cao đẳng, Đại học, chuyên gia tư vấn, phụ huynh, giáo viên và học sinh tham gia

Các hình thức tư vấn hướng nghiệp phổ biến được tổ chức hiện nay gồm:

• Tổ chức tư vấn, hướng dẫn học sinh làm hồ sơ xét/thi tuyển Cao đẳng, Đại học.
• Cập nhật thường xuyên thông tin tuyển sinh, phổ biến rộng rãi đến các lớp.
• Tổ chức ngoại khóa hướng nghiệp như tham quan công ty, doanh nghiệp, nhà máy,…
• Tổ chức ngày hội tư vấn mời các chuyên gia có kinh nghiệm trao đổi với học sinh.

Với các nội dung này, tư vấn hướng nghiệp ngày càng được học sinh và các bậc phụ huynh quan tâm. Trong bối cảnh thị trường lao động có nhiều biến động, hướng nghiệp cũng đã chứng minh vai trò của mình khi sở hữu nhiều giá trị quan trọng.

>> Xem thêm: Xem chương trình tư vấn hướng nghiệp THPT

Tầm quan trọng của tư vấn hướng nghiệp học sinh THPT

Tầm quan trọng của tư vấn hướng nghiệp thể hiện với từng đối tượng riêng biệt, cụ thể: 

Với học sinh

• Hướng nghiệp sớm giúp các em xác định lộ trình học tập dễ dàng và rõ ràng hơn.
• Phát huy tối đa điểm mạnh và năng lực, tạo nhiều cơ hội phát triển về học tập và công việc.
• Tiết kiệm thời gian, tiền bạc khi đầu tư ngành nghề hợp lý.
• Giúp các em tự tin lựa chọn, theo đuổi mục tiêu nghề nghiệp sau tốt nghiệp THPT.
• Tăng tỷ lệ thành công trong tương lai khi chọn đúng nghề theo học.

Với xã hội

• Giảm thiểu tình trạng mất cân đối nhân lực trong thị trường lao động Việt Nam.
• Giảm nguy cơ khan hiếm hoặc dư thừa lực lượng lao động từng ngành nghề.
• Nâng cao chất lượng cuộc sống.

Các giá trị trên là minh chứng cho thấy không phải ngẫu nhiên nhiều bạn trẻ tìm đến hoạt động tư vấn nghề nghiệp từ khi còn rất sớm. Tuy nhiên, thời điểm nào là lý tưởng nhất học sinh cần được tư vấn hướng nghiệp?

Thời điểm phù hợp tư vấn định hướng nghề nghiệp cho học sinh 

Nhiều bạn trẻ cho rằng thời điểm định hướng nghề nghiệp tốt nhất là học THPT vì đây là các năm học cuối của chương trình đào tạo phổ thông quốc gia. Giai đoạn này học sinh cũng đã trưởng thành về nhìn nhận, đánh giá năng lực cũng như sở trường và năng khiếu. Chính vì vậy, hoạt động hướng nghiệp diễn ra dễ dàng giúp các em chọn được nghề nghiệp phù hợp.

Ngoài ra, THPT cũng là độ tuổi các bạn ý thức được tầm quan trọng của công việc trong tương lai. Điều này thúc đẩy người học quan tâm hơn đến thông tin tuyển sinh, triển vọng nghề nghiệp trên các kênh thông tin như báo mạng điện tử, truyền hình,… 

Không sai khi nói giai đoạn học cấp 3 là thời gian lý tưởng để hướng nghiệp. Song thực tế, việc hướng nghiệp càng sớm càng mang đến nhiều lợi ích hơn cho học sinh. Việc được tư vấn, chọn ra công việc sớm định hình cho các em chặng đường học hành phía trước, những điều cần làm, những thứ cần chuẩn bị, từ đó chủ động ôn luyện và tăng cơ hội đỗ nguyện vọng.

Song song với hoạt động tư vấn từ các chuyên gia, thầy cô và cha mẹ, học sinh cũng có thể tự mình xem xét chọn ngành nghề theo nhu cầu và điều kiện bản thân.

Hướng dẫn học sinh THPT hướng nghiệp đúng ngành nghề

Các em nên chủ động cân nhắc trong quá trình chọn ngành nghề để có quyết định đúng đắn và phù hợp. Sau đây là một số hướng dẫn cụ thể:

Xác định điểm mạnh bản thân

Bước đầu tiên và quan trọng nhất khi lựa chọn ngành nghề là phải xác định được điểm mạnh về tính cách, học lực,… Điều này giúp người học xác định nhóm ngành tương xứng, dễ dàng vượt qua khó khăn và đi sâu tìm hiểu chuyên môn công việc. Học sinh có thể xác định điểm mạnh bằng việc tự đánh giá hoặc tham khảo ý kiến của thầy cô, bạn bè, người thân và làm bài test trên mạng.

Hiểu sở thích và đam mê

Người học yêu thích ngành học đồng nghĩa với khả năng gắn bó lâu dài hơn. Vì vậy, bạn cần xác định rõ bản thân có niềm đam mê đặc biệt nào, ví dụ như hội họa, nghiên cứu khoa học, thuốc, chữa bệnh cứu người,… Đây sẽ là “kim chỉ nam” lựa chọn nghề nghiệp chính xác. 

Nắm rõ điều kiện của bản thân và gia đình

Nỗi lo kinh tế cũng là một vấn đề nan giải trong quá trình định hướng nghề nghiệp cho học sinh, cụ thể là điều kiện tài chính của gia đình với chi phí học tập. Do đó các em cần nghiêm túc xem xét, chọn trường học vừa sức với khả năng chi trả tránh sau này phải chịu áp lực tài chính dẫn đến lơ là hoặc bỏ học.

Học sinh cần nghiêm túc tính toán, cân đối để chọn được trường học vừa sức khả năng chi trả gia đình

Chọn nghề cũng cần phù hợp với năng lực học tập và tính cách bản thân người học. Ví dụ như học sinh có tính cách hướng nội, thích yên tĩnh thì sẽ khó khăn nếu theo những ngành đòi hỏi tính hoạt ngôn, năng động như MC. Thay vào đó các em sẽ phù hợp hơn với công việc văn phòng đòi hỏi tính tỉ mỉ, cẩn thận cao như văn thư, kế toán,…

Bên cạnh đó, yếu tố sức khỏe cũng là vấn đề học sinh nên đầu tư tìm hiểu bởi một số lĩnh vực, ngành nghề đòi hỏi các tiêu chuẩn đặc thù về sức khỏe. Có thể kể đến như công an, phi công, tiếp viên hàng không,…

Nắm bắt xu hướng phát triển nhân lực

Ngay khi còn ngồi trên ghế nhà trường, việc hiểu rõ nhu cầu việc làm và các biến đổi của thị trường lao động giúp bạn hạn chế tình trạng ra trường thất nghiệp. Các em có thể tổng hợp thông tin, nắm bắt xu hướng việc làm từ báo chí chính thống, số liệu và nhận định từ các chuyên gia hoặc tổ chức có chuyên môn.

Am hiểu ngành sẽ chọn

Học sinh cần nắm bắt đầy đủ các thông tin về ngành nghề sẽ chọn bao gồm xu hướng phát triển, thu nhập bình quân, tỷ lệ cạnh tranh đầu vào và công việc sau khi ra trường,… Một số câu hỏi cơ bản giúp bạn hiểu hơn về ngành nghề theo học gồm:

• Tên ngành nghề sẽ chọn và ngành nghề liên quan trong cùng lĩnh vực? (Ví dụ chọn học ngành Y, ngành nghề liên quan là Dược)
• Mục tiêu ngành nghề là gì?
• Cần có kỹ năng, phẩm chất nào để theo đuổi nghề nghiệp?
• Nhu cầu nhân sự trên thị trường hiện nay và trong tương lai?
• Những trường nào đang đào tạo? Thời gian học và chi phí?
• Tổ chức, doanh nghiệp, cơ sở nào sẽ tuyển dụng sinh viên ngành này?
• Bạn đang có kỹ năng, tố chất nào phù hợp để theo học?

Thiết lập hồ sơ học tập đáp ứng ngành và trường 

Bước tiếp theo học sinh cần làm là xây dựng kế hoạch học tập bám sát ngành nghề mình đã chọn. Trong đó tập trung ôn tập các môn thuộc tổ hợp môn xét/thi tuyển, tham gia hoạt động ngoại khoá, cuộc thi tài năng liên quan ngành nghề để “tô điểm” hồ sơ học tập cũng như tích lũy kinh nghiệm thực tế, từ đó tăng cơ hội cạnh tranh khi ứng tuyển.

Trải nghiệm ngành nghề yêu thích

Cọ xát thực tế và trải nghiệm với ngành nghề yêu thích thể hiện qua các buổi thực hành hướng nghiệp, câu lạc bộ,… Những hoạt động này giúp học sinh có cái nhìn thực tiễn về công việc sau này của mình, lấy đó làm căn cứ đánh giá chuẩn xác mức độ phù hợp của bản thân với ngành nghề.

Hiện nay, các trường THPT đã và đang đẩy mạnh chương trình hướng nghiệp mời các chuyên gia, doanh nghiệp chia sẻ, giao lưu với học sinh. Đây là cơ hội tốt bạn nên tận dụng. 

Dự phòng phương án khác

Ngoài ngành chính học sinh nên chuẩn bị các ngành liên quan, trường liên quan khác làm phương án dự bị phòng trường hợp không đỗ nguyện vọng. Ví dụ: bạn mong muốn học ngành Y nhưng không đủ điểm thì có thể chuyển hướng sang ngành Dược với mức điểm đầu vào thấp hơn. Hoặc không đủ điểm học các trường Đại học Dược có thể ứng tuyển tại trường Cao đẳng Dược.

Chuẩn bị kỹ năng cần thiết

Mỗi ngành đòi hỏi những kỹ năng riêng để đáp ứng được chương trình học và công việc sau khi ra trường. Vậy làm sao để biết thế mạnh bản thân cũng như cần trau dồi kỹ năng gì phù hợp với đặc trưng công việc lựa chọn? Trả lời các câu hỏi sau sẽ giúp bạn có đáp án rõ ràng.

• Tài năng của bạn là gì?
• Bản thân tự thấy mình có thế mạnh gì? Mọi người xung quanh công nhận thế mạnh gì ở bạn?
• Bạn yêu thích hoạt động nào nhất?
• Những hoạt động nào tạo ra hứng thú, tinh thần tốt cho bạn?

Có thể thấy, việc hướng nghiệp cho học sinh THPT không chỉ đơn giản dựa vào thế mạnh người học mà còn trải qua nhiều giai đoạn với các điều kiện khác nhau. Học sinh cần đảm bảo thực hiện tuần tự, đầy đủ các hướng dẫn trên để chọn được ngành nghề tương lai phù hợp. Tuyệt đối không chỉ chọn theo học lực mà bỏ qua năng lực, tính cách hoặc chỉ chọn nghề có địa vị xã hội cao mà đánh giá thấp những công việc có thu nhập thấp.

Kết thúc bài viết tại đây mong rằng những thông tin về tư vấn nghề nghiệp cho học sinh THPT mà Trường Cao đẳng Y Dược Phạm Ngọc Thạch chia sẻ ở trên đã giúp các em hiểu hơn về hoạt động này. Từ đó biết cách chọn nghề, chọn trường phù hợp tăng cơ hội phát triển bản thân, tìm được việc làm tốt với thu nhập hấp dẫn.